Η Βίβιαν Α. παρουσιάζει
Ο Όλυμπος είναι το ψηλότερο βουνό της Ελλάδας γνωστό παγκοσμίως κυρίως για το
μυθολογικό του πλαίσιο, καθώς στην κορυφή του (Μύτικας-2.918 μ.) κατοικούσαν οι Δώδεκα «Ολύμπιοι» Θεοί σύμφωνα με τη θρησκεία των αρχαίων Ελλήνων. Είναι
επίσης το δεύτερο σε ύψος βουνό στα Βαλκάνια, αλλά και σε ολόκληρη την περιοχή
της Ευρώπης από τις Άλπεις έως τον Καύκασο. Ο συμπαγής ορεινός του όγκος
δεσπόζει επιβλητικός στα όρια Μακεδονίας και Θεσσαλίας, με μια σειρά από ψηλές κορυφές που
αυλακώνουν βαθιές χαράδρες, γύρω από τις οποίες εκτείνεται μια περιοχή
ιδιαίτερης βιοποικιλότητας. Για την προστασία της μοναδικής αυτής κληρονομιάς,
ανακηρύχθηκε ήδη από το 1938 ως ο πρώτος Εθνικός Δρυμός της Ελλάδας.
Οριοθέτηση
Ο Όλυμπος, το υψηλότερο βουνό της Ελλάδας βρίσκεται
στα νοτιοδυτικά όρια της Μακεδονίας με τη Θεσσαλία, ορίζοντας τα σύνορα των νομών Πιερίας και Λάρισας (συντεταγμένες 40°05'Β 22°21'Α). Η
επίδραση της βροχής και του ανέμου σε συνδυασμό με τις συχνά βίαιες δυνάμεις
της φύσης σμίλευσαν τη σημερινή μορφή του Ολύμπου που υψώνεται περήφανα σαν
γιγάντιος πύργος σχεδόν στα 3.000m, χωρίς κανένα γύρω βουνό να αμφισβητεί την
κυριαρχία του. Βρίσκεται μόλις 18 km από την παραλία του Λιτόχωρου και έτσι αρκετοί τολμηροί
κατορθώνουν να συνδυάσουν αυθημερόν τις χιονισμένες κορυφές με ένα μπάνιο στις
Ολυμπιακές ακτές.
Χλωρίδα
Η έρευνα των φυτών του Ολύμπου άρχισε πριν 150 χρόνια.
Σύμφωνα με τις μελέτες τους, ο Εθνικός Δρυμός χαρακτηρίζεται από τις πλουσιότερες
σε χλωρίδα περιοχές της Ελλάδας, με περίπου 1.700 είδη και υποείδη, που
αντιστοιχούν περίπου στο 25% της ελληνικής χλωρίδας. Από αυτά, τα 187
χαρακτηρίζονται ως σημαντικά, 56 είναι ενδημικά ελληνικά εκ των οποίων 23
τοπικά ενδημικά, δηλ. βρίσκονται μόνο στον Όλυμπο και 16 είναι σπάνια στην
Ελλάδα ή και εμφανίζουν τα ακραία όρια εξάπλωσής τους στη Βόρεια Ελλάδα. Τα
περισσότερα από αυτά που βρίσκονται σε χαμηλό υψόμετρο είναι τα συνηθισμένα
μεσογειακά και κεντροευρωπαϊκά είδη. Το είδος Jankaea heldreichii, φυτικό λείψανο από την εποχή των παγετώνων,
παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τους επιστήμονες.
Βλάστηση έξω από το Α' Καταφύγιο Ολύμπου
Η έντονη ποικιλότητα του ανάγλυφου, ο διαφορετικός
προσανατολισμός των πλαγιών και η θέση τους σε σχέση με την Θάλασσα επηρεάζουν
κατά τόπους το κλίμα του Ολύμπου με αποτέλεσμα να επικρατούν τοπικές συνθήκες
μικροκλίματος που σε συνδυασμό με το γεωλογικό υπόβαθρο και το έδαφος, ευνοούν
την ανάπτυξη ιδιαιτέρων τύπων βλάστησης και χαρακτηριστικών βιοτόπων
αντίστοιχα.
Η βλάστηση του Ολύμπου και ιδιαίτερα η κατατομή της,
παρουσιάζει πολλές ιδιαιτερότητες. Γενικά, η βορειοανατολική πλευρά του Ολύμπου
είναι πυκνά δασωμένη, αφού δέχεται και τις περισσότερες βροχές, ενώ η
νοτιοδυτική έχει σημαντικά αραιότερη βλάστηση. Επίσης, ενώ στις γειτονικές
οροσειρές των Πιερίων, του Κάτω Ολύμπου και της Όσσας υπάρχει μια σαφής διαδοχή
των ζωνών βλάστησης, ακολουθώντας το υψόμετρο, στον Όλυμπο παρατηρείται αναρχία
στη διαδοχή των ζωνών βλάστησης. Το γεγονός αυτό οφείλεται στη μεγάλη ποικιλία
μικροκλιμάτων που δημιουργεί το ανάγλυφο της περιοχής.
Πανίδα
Η πανίδα του Ολύμπου, που δεν έχει μελετηθεί
συστηματικά μέχρι σήμερα, περιλαμβάνει σημαντική ποικιλία και χαρακτηρίζεται
από την παρουσία σημαντικών, σπάνιων και απειλούμενων ειδών. Τα μεγάλα
θηλαστικά, που ζούσαν παλαιότερα στην περιοχή, όπως το ελάφι, έχουν πλέον
εξαφανιστεί από τον Όλυμπο. Στην αρχαιότητα υπήρχαν λιοντάρια (Παυσανίας) ενώ
τουλάχιστον μέχρι τον 16ο αιώνα υπήρχαν αρκούδες (Βίος Αγίου Διονυσίου του
Νεωτέρου).
Έχουν καταγραφεί 32 είδη θηλαστικών, στα οποία
περιλαμβάνονται το αγριοκάτσικο (Rυρicapra
rupicapra), το ζαρκάδι (Capreolus
capreolus), το αγριογούρουνο (Sus
scrofa), η αγριόγατα (Felis sylvestris), το κουνάβι (Martes foina), η αλεπού (Vulpes vulpes), ο σκίουρος (Sciurus
vulgaris) κ.ά. Έχουν εντοπιστεί
επίσης 108 είδη πτηνών (όπως τσιχλογέρακο, Μαυρόγυπας, Πετροπέρδικα,
Λευκοπελαργός, Αγριοπερίστερο, Κοκκινολαίμης, Χρυσογέρακας, Πετρίτης,
Δενδρογέρακο, Χρυσαετός, Φιδαετός, Σταυραετός, Τσαλαπετεινός) πολλά από τα
οποία, ιδιαίτερα τα αρπακτικά, είναι σπάνια και προστατεύονται αυστηρά από
διεθνείς συμβάσεις.
Υπάρχουν ακόμα τα συνηθισμένα ερπετά του ελληνικού
χώρου (22 είδη όπως φίδια, χελώνες, σαύρες κ.λπ.) και ορισμένα αμφίβια (8 είδη)
στα ρέματα και τις εποχιακές λίμνες, καθώς και μια μεγάλη ποικιλία εντόμων,
κυρίως πεταλούδες, για τις οποίες ο Όλυμπος φημίζεται.
Κανονισμός Εθνικού Δρυμού Ολύμπου
Ο Δρυμός
προστατεύεται με ειδική νομοθεσία. Για τους παραβάτες εφαρμόζονται οι διατάξεις
του Ν.Δ. 86/1969, του Ν.Δ. 996/1971 του νόμου 177/1975 και του νόμου 998/1979.
Βάσει του «Ειδικού Κανονισμού», η είσοδος στον Δρυμό επιτρέπεται μόνο από τους
υπάρχοντες δρόμους και η κυκλοφορία επιτρέπεται από την ανατολή μέχρι την δύση
του ηλίου μόνο στα διαμορφωμένα μονοπάτια. Ο επισκέπτης πρέπει επίσης να ξέρει
ότι δεν επιτρέπονται τα παρακάτω:
- Η είσοδος
σε παιδιά κάτω των 14 χρονών χωρίς συνοδό.
- Η
στάθμευση σε χώρους άλλους εκτός από τους ειδικούς χώρους στάθμευσης.
- Η κοπή
δέντρων, η μεταφορά φυτοχώματος, το ξερίζωμα και η συλλογή θάμνων, φυτών,
σπόρων.
- Το κυνήγι
κάθε ζώου με οποιοδήποτε μέσο σε όλη την διάρκεια του χρόνου.
- Η
καταστροφή και η συλλογή φωλιών, αυγών ή νεοσσών και γενικά η ενόχληση και
καταστροφή ειδών της πανίδας.
- Η πρόκληση
ζημιών σε γεωλογικούς σχηματισμούς.
- Η ελεύθερη
κυκλοφορία οποιονδήποτε ζώων που συνοδεύουν επισκέπτες.